EN ISO 12100 MAKİNELERİN GÜVENLİĞİ
2006/42/AT (98/37/AT) Makina Emniyeti Yönetmeliği kapsamında olan ancak EK IV kapsamına girmeyen makinalar için EN ISO 12100 standardına göre risk değerlendirmesi hizmeti verilmektedir.
EN ISO 12100 standardı, makine güvenliği üzerine Avrupa standartları ile uyumluğunu sağlamak amacıyla, tasarımcıların imalatçıların ve diğer ilgili kuruluşların temel güvenlik kurallarının yorumlamalarına için yardımcı olmak gayesi ile yapılmıştır.
Risk analizinin yapılması temel güvenlik problemlerinin önüne geçerek olası bir çok sorunu yaşanmadan çözmeyi hedeflemektedir.
Standardlar
Makine Emniyet Yönetmeliği Uygunluk varsayımı ve uyumlaştırılmış standartlar.
Makine Emniyet Yönetmeliği Ek II Kısım 1 Bölüm A’da belirtilen AT Uygunluk Beyanı Makine Emniyeti olan ve Makine Emniyet Yönetmelik hükümlerine uygun olarak “CE” uygunluk işareti taşıyan bir makinanın, Makine Emniyet Yönetmelik hükümlerine uygun olmalıdır.
Uyumlaştırılmış standarda uygun olarak imal edilmiş olan bir makinanın, Makine Emniyet tip bir uyumlaştırılmış standardın kapsadığı temel sağlık ve güvenlik kurallarına uygun olduğu Makine Emniyetiyle kabul edilir.
Bakanlık, uyumlaştırılmış ulusal standartların referanslarını bilgi için Resmî Gazete ’de yayımlar. Uyumlaştırılmış ulusal standartları hazırlama ve izleme sürecinde sosyal taraflara ulusal seviyede etkin olma imkânı vermek için Bakanlıkça gereken önlemler alınır.
Komisyonun, uyumlaştırılmış standartların Ek I’de belirtilen temel gerekleri veya ulusal standartların Makine Emniyet gerekleri artık karşılamadığını bildirmesi halinde, söz konusu standartların uygulamadan tamamen veya kısmen çekilmesi gerektiği hususundaki Komisyon görüşüne uygun olarak Makine Emniyet standartlar Bakanlıkça geri çekilebilir.
Makine Emniyet Yönetmeliği Ek I
Makinaların tasarımı ve imali ile ilgili temel sağlık ve güvenlik kuralları genel ilkeleriyle şu şekildedir;
1. Makinaların imalâtçıları veya yetkili temsilcileri makinalara uygulanacak sağlık ve güvenlik kurallarını belirlemek için bir risk değerlendirmesi yapılmasını sağlamalıdır. Yapılan analizler sonucunda Makine Emniyetine göre tasarlanmalı ve imal edilmesi gerekir.
- Makinaların amaçlanan kullanımını ve dolayısıyla öngörülebilecek her türlü yanlış kullanımını içerecek şekilde, sınırları tespit edilmelidir.
- Makinalardan kaynaklanabilecek tehlikelerin veya Makine Emniyetiyle ilgili tehlikeli durumlar tanımlanmalıdır.
- Muhtemel yaralanmaların veya Makine Emniyet yetersizliğinden doğacak, sağlık üzerinde oluşturacağı hasarların ciddiyetini ve Makine Emniyeti yetersizliği ile meydana gelme olasılığı göz önünde tutularak riskler tahmin edilmelidir.
- Makine Emniyet Yönetmeliğinin amacına uygun olarak, risk azaltımının gerekli olup olmadığının belirlenmesiyle ilgili olarak riskler değerlendirilmelidir.
- Makine Emniyet Yönetmeliği Ekinin 1.1.2(b) numaralı paragrafında yer alan öncelik sırasına göre, koruyucu tedbirleri uygulamak suretiyle tehlikelerin ortadan kaldırılması veya risklerin azaltılmasına yönelik değerlendirmeler yapılmalıdır.
2. Temel sağlık ve güvenlik kuralları ile düzenlenen yükümlülükler, sadece söz konusu makinaların imalâtçı veya yetkili temsilcisi tarafından öngörülen koşullar altındaki veya öngörülebilen anormal durumlardaki kullanımlarında ortaya çıkabilecek tehlikelere karşılık gelen durumlar için uygulanmalıdır.
3. Makine Emniyet Yönetmeliği ekinde düzenlenen temel sağlık ve güvenlik kuralları zorunludur; Makine Emniyetiyle birlikte, teknolojinin Makine Emniyetinin bugünkü seviyesi dikkate alınarak, Makine Emniyeti ile ilgili ortaya koyduğu hedefleri karşılamak mümkün olmayabilir. Makine Emniyet durumda, makinalar mümkün olduğunca Makine Emniyet amaçlara ulaşacak şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidirler.
4. Makine Emniyetini yanı sıra, ilgili bütün temel gerekliliklerin karşılamasını güvence altına almak için Makine Emniyet Eki’nin tamamını incelemek gereklidir. Makinalar tasarımlanırken, Makine Emniyet Genel İlkelerin Madde 1’ine uygun olarak yerine getirilen risk değerlendirmesinin sonuçlarına bağlı olarak, genel kısmın kuralları ile diğer kısımların bir veya daha fazlasının kuralları dikkate alınmalıdır.
Risk analizi hazırlanırken dikkate alınması gereken birçok parametre vardır. Bunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir;
Muhtemel bir yaralanma veya Makine Emniyet ile ilgili sağlık üzerinde oluşturabileceği hasar kaynağı neresidir?
Bir kişinin içerisinde ve/veya makina çevresinde sağlığına veya güvenliğine karşı bir riske maruz kalabileceği herhangi bir bölge var mıdır?
Makinaları kuran, çalıştıran, ayarlayan, bakımını yapan, temizleyen, tamir eden veya hareket ettiren kişi veya kişiler (operatörler) bu işlemler sırasında makine çalışırken ya da çalışmaz vaziyetteyken zarar görür mü?
Tehlikeli bir durumda meydana gelebilecek olan sağlığa yönelik yaralanma veya hasarın olasılık ve derecesinin birleşimi nedir? Nasıl giderilebilir?
Makinaların kullanım talimatlarında verilen bilgiler makinanın amaçlanan kullanımı için uygun mu tasarlanmıştır?
Makinaların kullanım talimatlarında amaçlanmadığı şekilde, ancak kolayca öngörülebilen insan davranışlarından kaynaklanabilecek kullanım hatalarına karşı ne şekilde tedbirler alınmıştır?
Makinalar ve her bir aksam parçası, güvenli bir şekilde taşınıp ve nakledil edilebiliyor mu?
Amaçlanan kullanım şartları altında, operatörün karşı karşıya kaldığı rahatsızlık, yorgunluk, fiziksel ve psikolojik stres, ergonomi ilkeleri göz önünde Makine Emniyeti kapsamında olabildiğince asgariye indirilmiş midir?
Makinalar sadece Makine Emniyeti amaçlanarak bir kumanda teçhizatının, bilinçli bir eylem ile devreye sokulması halinde mi çalıştırmak mümkündür, tesadüfi olarak çalıştırılabilir mi?
Makinalara, fiili veya olası bir tehlikenin bertaraf edilmesi için, bir veya daha fazla acil durum durdurma tertibatı var mıdır?
Bütün makinalar,
- İmalatçının ve ilgili olduğunda, yetkili temsilcisinin ticari unvanı ve tam adresi,
- Makinanın tanımı,
- CE İşaretlemesi,
- Seri veya tip tanımlaması,
- Varsa seri numarası,
- İmalat yılı, yani imalât işleminin tamamlandığı yıl,
yukarıdaki asgari özellikler göz önünde tutularak, görünür, okunur ve silinemez bir şekilde işaretlenmiş midir?
Tüm bu sorular ve daha fazlası risk analizi kapsamında değerlendirilmeli ve cevaba kavuşturulmalıdır.